Ιστορία της Δ. Ε. Αγίου Κωνσταντίνου

Δημοτική Ενότητα Αγίου Κωνσταντίνου

Σε στενή παραλιακή λωρίδα και στους πρόποδες της κατακορύφως σχεδόν υψουμένης Κνημίδας ( Σπαρτιά – Ταράτσας) είναι χτισμένη η κωμόπολη Αγιος Κωνσταντίνος. Οι απέραντοι ελαιώνες προς το Λογγό και της παρυφές της ( νότιες και νοτιοδυτικές ), τα πευκοδάση της στις πλαγιές του βουνού  οι απότομες λαγκαδιέ, με το ρέμα που κατεβαίνει ορμητικό από την Ταράτσα – Καρδάκι και διασχίζει τον οικισμό και η καταγάλανη θάλασσα, που απλώνεται μέχρι την Εύβοια, συνθέτουν την φυσική ομορφιά του Αγίου Κωνσταντίνου.

Στην ίδια περίπου θέση, όπως προαναφέρθηκε, υπήρχε ο Δαφνούς, λιμάνι των Φωκέων μέχρι τα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνα και αργότερα των Επικνημιδίων Λοκρών. Ο Στράβων μας πληροφορεί ότι το Δαφνούντα κατέστρεψε μεγάλος σεισμός, που προκάλεσε και παλιρροϊκό κύμα, με αποτέλεσμα να ολοκληρωθεί η καταστροφή. Σύμφωνα με μαρτυρία του Ομήρου υπήρχε στο Δαφνούντα μνημείο, που ονομαζόταν Σχεδιείον. Αυτό θεωρούνταν τάφος του ηγέτη των Φωκέων Σχεδίου, ο οποίος ηγούμενος «τεσσαράκοντα μελαίνων νηών» , δηλαδή σαράντα μαυροκάραβων, έλαβε μέρος στον Τρωϊκό πόλεμο με συναρχηγό τον Επίστροφο και πολεμώντας τους Τρώες, σκοτώθηκε από τον Έκτορα (ΟΜΗΡΟΥ , Ιλιάδα Β , 517-525 και Ρ , 306). Αφετηρία του μακρινού του ταξιδιού ήταν το λιμάνι του Δαφνούντος.

Ο Δαφνούς, λόγω της γεωγραφικής και στρατηγικής θέσης του, εξακολουθούσε να ακμάζει τόσο κατά την ελληνιστική εποχή όσο και κατά την ρωμαϊκή εποχή. Στα νεώτερα χρόνια αναφέρονται οι οικισμοί Βορλοβός, Βλογιά και Νεοχώρι. Οι κάτοικοι τόσο του Βορλοβού όσο και του Νεοχωρίου εγκαταστάθηκαν, μετά την επανάσταση του 1821, στη θέση Γράδος, όπου ήρθαν και κατοίκησαν και κάτοικοι των γειτονικών χωριών. Σύμφωνα με το βασιλικό διάταγμα της 25.6.1843 (ΦΕΚ 24/27-7-1843) σε όσες οικογένειες εγκαταστάθηκαν στο Γράδο παραχωρήθηκε δωρεάν ένα στρέμμα «δια να χρησιμεύση εις οικίαν και κήπον. Εκτός τούτου και ένα βασιλικόν στρέμμα γής θέλει δοθή κατ’ εκτίμησιν δια καλλιέργειαν και κτηνοτροφίαν». Τον επόμενο χρόνο (1844), με το βασιλικό διάταγμα της 12-6-1844 (ΦΕΚ 22/15-6-1844), «η υπό των κατοίκων Βορλοβού ανεγερθείσα κώμη εις θέσιν Γράδου ονομάζεται Μέγας Κωνσταντίνος». (Βλ. Π. Τσώνη : « Ο Νομός Φθιώτιδας » , σ.192 , 1983). Πήρε δηλαδή το όνομα του μοναστηρίου που υπήρχε εκεί. Όσο για τους κατοίκους της Βλογιάς πληροφορούμαστε ότι αυτοί εγκαταστάθηκαν νοτιότερα και με το β.δ. 1/13-9-1840 ενώθηκαν με το Λογγό.

Το καινούριο χωριό Μέγας Κωνσταντίνος (1844) υπαγόταν, από το 1836 μέχρι το 191, στο Δήμο Δαφνησίων με έδρα τις Λιβανάτες, που είχαν αρχικά 126 σπίτια και 590 κατοίκους.

Όπως μαθαίνουμε από το βιβλίο του Ιακώβου Ραγκαβή, που εκδόθηκε το 1853, ο Μέγας Κωνσταντίνος είχε τότε 26 σπίτια και 189 κατοίκους. Ήταν το μεγαλύτερο χωριό του Δήμου Δαφνησίων, αν λάβουμε υπόψη μας ότι η Αγνάντη είχε 11 σπίτια και 50 κατοίκους, το Καλαμάκι 20 σπίτια και 97 κατοίκους, η Αρκίτσα 32 σπίτια και 135 κατοίκους, το Μελιδόνι 10 σπίτια και 59 κατοίκους, ο Λογγός 8 σπίτια και 42 κατοίκους, το Ταχταλί 20 σπίτια και 97 κατοίκους, (ενώ το 1570 είχε 32 σπίτια και 150 κατοίκους), το Γουλέμι είχε 32 σπίτια και 118 κατοίκους. To όνομα Μέγας Κωνσταντίνος διατηρήθηκε από το 1844 μέχρι το 1911. Το επόμενο έτος αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα μαζί με το Λογγό με τον τίτλο « Κοινότης Αγίου Κωνσταντίνου » . Ας σημειωθεί ότι ο Λογγός αγωνιζόταν χρόνια να χειραφετηθεί , αλλά  προσέκρουε στην αντίδραση της κοινότητας Αγίου Κωνσταντίνου . Κάποια στιγμή κατάφερε να αποτελέσει κοινότητα ξεχωριστή , σύμφωνα με το β. διάταγμα 854/1966 (ΦΕΚ 220 , τ. Α’ ) , με τίτλο « Κοινότης Λογγού ». Δεν πρόλαβε όμως να χαρεί την ανεξαρτησία του… Κι αυτό γιατί έναχρόνο μετά έγινε δικτατορία και στις 18-11-1967  με τον αναγκαστικό νόμο 190/1967 ( ΦΕΚ 20 , τ. Α’ , της 18-11-67 ) η Κοινότης Λογγού καταργήθηκε. ο έτος 1994 οι Κοινότητες Αγνάντης και Αγίου Κωνσταντίνου ενώθηκαν εθελουσίως και έκτοτε αποτελούν ενιαίο δήμο. Μέσα στον οικισμό της κωμοπόλεως υπήρχε μοναστήρι του Μεγάλου Κωνσταντίνου και Ελένης. Ήταν μετόχιο της Μονής Αγίου Γεωργίου Μαλεσίνας. Το καθολικό του μετοχίου ήταν κτισμένο επάνω σε παλαιότερη εκκλησία των βυζαντινών χρόνων και ολόκληρος ο χώρος υπό το έδαφος φύλαξε στην αγκαλιά του λείψανα ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων .

Πηγή : Φυσιολατρικός Οδηγός Αγ Κωνσταντίνου – Αγναντης – Λογγού Λοκρίδος
Έκδοση Δήμου Αγ. Κωνσταντίνου
Τριαντ Δ. Παπαπαναγιώτου – Κ. Α. Πετρόπουλος